- 24 februari 2025
Praktijkgericht onderzoek in het hbo
Praktijkgericht onderzoek in het hoger beroepsonderwijs (hbo) heeft veel overeenkomsten met universitair onderzoek, maar kent ook belangrijke verschillen. Beide typen onderzoek streven naar methodologisch verantwoorde en relevante resultaten, maar het hbo richt zich specifiek op de praktische toepassing van kennis. Waar theoretisch onderzoek vooral gericht is op het aanvullen van lacunes in de theorie, staat bij het hbo de vraag centraal hoe kennis concreet bijdraagt aan de praktijk.
Oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen
Sinds de introductie van lectoraten begin deze eeuw heeft het hbo een eigen, onderscheidende onderzoeksaanpak ontwikkeld. Praktijkgericht onderzoek begint altijd bij een concrete vraag uit de praktijk. Het richt zich op problemen en kansen waar professionals dagelijks mee te maken hebben. Het doel? Het ontwikkelen van kennis en hulpmiddelen die direct bruikbaar zijn in de beroepspraktijk, zoals toolkits, applicaties, proefopstellingen en prototypes. Dit type onderzoek biedt antwoorden op urgente maatschappelijke vraagstukken, zoals de energietransitie, digitalisering, zorginnovatie en kansengelijkheid.
Praktijkgericht onderzoek aan hogescholen levert ‘practice-based evidence’ op: direct toepasbare oplossingen voor complexe maatschappelijke vraagstukken. De resultaten zijn veelzijdig en gaan verder dan wetenschappelijke publicaties. Denk aan prototypes, protocollen, modellen en lesmaterialen. Dit onderzoek bevordert niet alleen innovatie in het onderwijs en de beroepspraktijk, maar zorgt ook voor een betere aansluiting van het onderwijs op de dynamische arbeidsmarkt.
Je hoort soms nog het misverstand dat je op een hogeschool geen echt onderzoek doet. Dat weerleg ik graag! Onze onderzoeken zijn wetenschappelijk onderbouwd. Het verschil met meer fundamenteel onderzoek is dat er altijd een link in zit naar de praktijk. We gaan direct in op issues die leven in de praktijk. Vind je het dus leuk om onderzoek te doen dat er echt toe doet? Kom dan naar de hogeschool toe!’
Agnes van den Pol-van Dasselaar
Lector Grasland en Beweiding (Aeres Hogeschool)
Hogescholen en regionale kennisontwikkeling
Praktijkgericht onderzoek draagt bij aan kennisontwikkeling van de regio omdat het onderzoek van de hogescholen rechtstreeks wordt gevoed door vragen uit de (regionale) beroepspraktijk. Ontwikkelde kennis vanuit het praktijkgericht onderzoek wordt daarnaast direct doorgevoerd naar de verbonden beroepsopleidingen. Dit zorgt voor actueel en innovatief onderwijs. Van de hbo-afgestudeerden gaat 85 procent werken in de regio waarin zij opgeleid zijn. Een goede aansluiting tussen de regio en de hogeschool leidt daarom tot meer kennis, meer innovatie en meer talent in de regio. Deze regionale onderzoek- en innovatiesystemen zijn essentieel voor de innovatiekracht van Nederland.
Co-creatie als sleutel tot succes
Wat praktijkgericht onderzoek uniek maakt, is de intensieve samenwerking tussen onderwijs, onderzoek en de beroepspraktijk. Onderzoek wordt uitgevoerd vóór én mét praktijkprofessionals, in nauwe samenwerking met studenten en docenten. Deze co-creatie beslaat alle fasen: van het formuleren van de onderzoeksvraag tot de implementatie van resultaten in de praktijk. Hierdoor helpt het ondernemers te innoveren én zorgt het ervoor dat nieuwe inzichten snel hun weg vinden naar het hbo-onderwijs. Het onderzoek is vaak regionaal ingebed, multidisciplinair van aard en kort-cyclisch, maar wordt uitgevoerd binnen bredere onderzoekslijnen om te blijven aansluiten bij de behoeften van de praktijk. Daarmee vormt praktijkgericht onderzoek een cruciale brug tussen fundamenteel onderzoek en de maatschappij.
Binnen het hbo spreekt het mij aan dat de driehoek onderwijs – onderzoek – beroepspraktijk heel erg centraal staat. Daarnaast krijgen we vrij veel ruimte om onze plannen uit te voeren. En omdat we zo praktijkgericht bezig bent, heeft ons werk bovendien vaak veel maatschappelijke impact.’
Cindy Veenhof
Lector r Innovatie van Beweegzorg (Hogeschool Utrecht)
Impact en innovatie
In de afgelopen 25 jaar heeft praktijkgericht onderzoek zich sterk ontwikkeld. Met lectoraten en regionale netwerken zoals Centres of Expertise en fieldlabs is de impact aanzienlijk vergroot. Hogescholen vervullen een spilfunctie in regionale kennis- en innovatie-ecosystemen en versnellen de verspreiding van kennis in Nederland. Bovendien is praktijkgericht onderzoek een motor voor het actualiseren van opleidingen en het verbeteren van de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Het is daarmee een onmisbaar onderdeel van het Nederlandse kennis- en innovatie-ecosysteem.
Voor meer informatie: raadpleeg de Monitor Praktijkgericht Onderzoek 2022.